Tuesday 15 September 2009

गोरखगड पावसाळ्यामध्ये ... !

आधीच्या गोरखगड पोस्टमध्ये म्हटल्याप्रमाणे 'मार्च महिन्यात जेथे सह्याद्रीचा रांगडेपणा जाणवतो, पावसाळ्यात तेथेच अप्रतिम सौंदर्य विखुरलेले असते. गोरखगड तरी त्याला अपवाद कसा असेल.'

आम्ही जेंव्हा २००८ च्या पावसाळ्यात गोरखगडचा ट्रेक पुन्हा केला होता तेंव्हाचे हे फोटो...


ट्रेक टिम ... हर्षद, आदित्य, अभि, सचिन, ऐश्वर्या आणि अनुजा ...




गोरखगड आणि मछिंद्र सुळका ...
गडावर गुहेबाहेर आम्ही सर्व ...



सुंदर पावसाळी वातावरण ...


गडावरील फुलांची चादर ...


सुळक्यावरुन दिसणारा शिंदोळ्याचा डोंगर ...




सिद्धगड ...ढगांची झुक-झुक गाडी ...
.
.
.

भाग ३ - गोरखगड ... !


सुळक्याची चढण सुरू होताना पहिले ६-८ फुट 'फ्री क्लाइम्बिंग' करून चढावे लागते. त्या खालच्या छोट्याश्या प्रस्तरावर उभे राहिले तरी नेमके कसे चढायचे ते समजते. आमच्यामध्ये राजेश हा पक्का गिर्यारोहक. डोंगरामधला त्याचा अनुभवसुद्धा साधारण १५ वर्षे... तितकाच दांडगा. पहिला तोच वर चढून गेला. त्या मागोमाग सुमेधा आणि मग शेफाली. 'फ्री क्लाइम्बिंग' करताना एक गोष्ट नेहमी करावी ती म्हणजे चढणाऱ्याच्या मागे म्हणजेच खाली कोणीतरी आधार द्यायला उभे रहावे. न जाणो पटकन चढणाऱ्याला आधार द्यावा लागल तरं ??? तसेच वरच्या बाजूला सुद्धा कोणीतरी होल्ड्स कुठे आहेत ते सांगायला असले तर अजून उत्तम. २-४ फुटावरुन खाली सरकले तरी बऱ्याचदा पायाला दुखापत होण्याची शक्यता असते. न जाणो कालच्या त्या पोराच्या पायाला असेच काहीसे झाले असेल ???



शेवटी मी आणि अभि तो छोटासा पॅच मारुन वर गेलो आणि मग सुरू झाला प्रवास अंतिम टप्याकड़े. गोरखागडाच्या सुळक्याच्या ह्या पायऱ्या कश्या खोदल्या असतील कोण जाणे. लांबी-रुंदीला अगदीच लहान असणाऱ्या ह्या पायऱ्या एकदम उभ्या चढाच्या आहेत. पायऱ्या आधी डावीकडे सरकत वर चढत जातात आणि प्रत्येक पायरीवर हात धरायला पायरी मध्येच खोब ण्या केलेल्या आहेत. त्यात हात घालताना जरा बघून आणि जपून. एक-एक पायरी चढत आम्ही थोडं वर पोचलो. मग पायऱ्या उजवीकडे वळून पुन्हा डावीकडे वर सरकत जातात. ह्या डाव्या वळणावर जरा जास्त काळजी घ्यावी लागते. कारण ह्या ठिकाणी स्वतःचे वजन पूर्णपणे उजवीकडे ठेवून वर सरकावे लागते. एकदा का हा टप्पा पार झाला की मग पुन्हा आधीसारख्या खोबण्या असलेल्या पायऱ्या अगदी वरपर्यंत आहेत. माथ्यावर पोचायच्या आधी जरासा मातीचा घसरा आहे. पावसा ळ्या त गेलात तर हा घसरा गवताचा होउन जातो आणि मग उतरताना धमाल येते. सुळक्याच्या माथ्यावर एक शिवमंदिर आहे. त्या व्यतिरिक्त तशी फारशी सपाटी वरती नाही. मंदिराच्या मागच्याबाजूने चहुबाजूचे सुंदर दृश्य दिसते. गोरखगडाला लागुन असलेला शिंदोळ्याचा डोंगर आणि त्यामागे असलेला सिद्धगड़ दिसतो. तर उजव्या बाजूला दुरवर नाणेघाट आणि जीवधन किल्ला दिसतो. आकाश निरभ्र असेल तर त्या पुढे थोडं डाव्या बाजूला आजा पर्वत आणि हरीश्चंद्रगडाचा कोकणकडा सुद्धा दिसतो. बरोबर समोर किल्ले माहुली आपल्याला खुणावत असतो.



आम्ही वर पोचलो तेंव्हा ९ वाजत आले होते. काहीवेळ तिकडे घालवला आणि पुन्हा उतरु लागलो. उतरताना अधिक काळजी घेणे गरजेचे होते. पुन्हा त्या सर्व पायऱ्या आणि तो छोटासा टप्पा उतरून खाली आलो. पुन्हा गुहेकडे जायच्या आधी गडाच्या पलिकडच्या बाजूला चक्कर टाकली. तसे तिकडे फारसे काही नाही. नाही म्हणायला २ गुहा आहेत. त्या सुद्धा थोड्यावर कोरल्या आहेत. आतमध्ये डोकवायचे असेल तर १०-१५ फुट चढून जायला लागते. एकामध्ये आम्ही डोकावलो आणि पुन्हा गुहेकडे निघालो. परतीची तशी काही घाई नव्हती. दुपारी २ च्या आसपास खाली गावात पोहचायचे होते. आजचे जेवण कालच हमीदला सांगून आलो होतो. १२ च्या आसपास परतीच्या वाटेवर निघालो. पुन्हा एकदा ते दोन्ही रॉकपॅच आणि गडाचा दरवाजा उतरून खालच्या 'मेटे'पर्यंत उतरलो. तिकडे थोडावेळ टाइमपास केला आणि मग थेट गाव येईपर्यंत थांबलो नाही. मी आणि शेफाली गप्पा मारत मारत इतके हळू-हळू उतरत होतो की बाकी तिघांच्या बरेच मागे पडलो होतो. आम्ही खाली पोचलो तो पर्यंत अभि, राजेश आणि सुमेधा फुरसतमध्ये हमीदच्या घरी जाउन पडले होते. ३ च्या आसपास जेवण आटोपले अजून एका ट्रेकची सांगता करत बस पकडून मुरबाड गाठले आणि तिकडून कल्याण मार्गे ठाणे-मुंबई ...
.
.

Monday 14 September 2009

भाग २ - गोरखगड ... !

शिवमंदिरापाशी थांबलो होतो तेंव्हा हेडटॉर्चच्या प्रकाशात खादू-पिदू झाले आणि आम्ही सगळे शेवटच्या टप्याच्या चढाईला लागलो. पुन्हा एकवार राजेश सर्वात पुढे आणि मी सर्वात मागे. निघताना शिवपिंडीला नमस्कार केला. मंदिराकडे तोंड करून उभे राहिलात की तुमच्या बरोबर उजव्या बाजूला थेट वरती गोरखगडाचे प्रवेशद्वार आहे. चालायला म्हणजे चढायला सुरुवात केली. १० पावले वर चढलो की लगेच दगडामध्ये खोदलेल्या पायऱ्या सुरू होतात. इकडे जरा काळजीपूर्वक कारण बऱ्याच पायऱ्या तूटलेल्या आहेत आणि अंधारात त्या काही नीट दिसत नाहीत. उजवे-डावे वळसे मारत पायऱ्यावरुन थोडं वर गेले की एका ठिकाणी जराशी सपाट जागा आहे. पौर्णिमा असेल तर ह्या ठिकाणाहून प्रवेशद्वाराचा छानसा फोटो घेता येतो. आज मात्र पंचमी होती त्यामुळे तसा फारसा चंद्रप्रकाश नव्हता. तिकडे १-२ मिं. थांबलो आणि पुढच्या चढाला लागलो.


आता पायऱ्या लांबीला चांगल्या भल्या मोठ्या आहेत पण रुंदीला तितक्या मोठ्या नाहीत. गोरखगडला पावसाळ्यात गेलात तर इकडे जरा जास्त सांभाळून. रुंदीला तितक्या मोठ्या नसणाऱ्या ह्या पायऱ्या खडया चढाच्या आहेत. ह्या ३० एक पायऱ्या चढून गेलो की लागतो गोरखगडाचा दरवाजा. इकडे पोचून आता जरा मागे वळून तर बघा... कळेल मी खडया चढाच्या पायऱ्या म्हणजे काय म्हणतोय ते. गडाचा दरवाजा उंचीला फारतर ४ फुट आणि रूंदीला ३ फुट. ८ एक फुट लांबीचा पथ्थर खोदून हा दरवाजा बनवला गेला आहे. दरवाजा पार करून दुसऱ्या बाजूला निघालो की आपण असतो गोरखगडाच्या आतमध्ये. आता पुढची संपूर्ण चढाई दगडी आहे. म्हणजे वरती गुहेकडे पोचेपर्यंत छोटे छोटे रॉकपॅच आहेत. मोठी सॅक पाठीवर असेल तर जरा सांभाळून कारण १-२ ठिकाणी ती अडकायचा संभव आहे. इकडे पोहचेपर्यंत आम्हाला काहीच त्रास झाला नव्हता. निवांतपणे रॉकपॅच पार करून आम्ही वर सरकलो. गोरखगडाचा सुळका एकदम जवळ येउन ठेपला होता आणि आम्हाला कधी एकदा वर पोचतोय ही उत्कंठा लागली होती. मधल्या टप्यामध्ये त्या बाकीच्या २ पोरांना घेउन उतरणारे गावातले लोक भेटले. त्यांच्याकडचे सगळे पाणी संपले होते. त्या पोराच्या पायाला कमीत कमी हालचाल व्हावी म्हणुन लाकडाची पट्टी उभी बांधून आणि खांद्याला आधार देत-देत उतरवत होते. त्यांना विचारला 'काही औषध वगैरे आहे का ? नसेल तर हवे का?' सगळ्याला उत्तर "नाही". पाणी तेवढे घेतले बास.




पहाटेचे ३ वाजत आले होते आणि आम्ही सर्वजण गडाच्या सुळक्यापाशी येउन पोचलो. उजव्या बाजूची पायवाट आपल्याला ८-१० पायऱ्या उतरवून गुहेकडे नेते. गुहेबाहेर पाण्याच्या टाक्या आहेत. पण त्यात पाणी कमी आणि कचरा जास्त भरलेला असतो. आम्ही गुहेत पोचलो तेंव्हा गडावर कोणीच नव्हते. गुहा प्रशस्त्र असून किमान ५० जण मावतील इतकी मोठी आहे. गुहेमध्ये डाव्या बाजूला 'नवनाथ पंथीय' देवांची स्थापना केलेली आहे तर उजव्या भागात आपल्याला रहता येते. तसा गुहेचा उजवाच भाग झोपण्यायोग्य आहे कारण जमीन ह्याच भागात तशी सपाट आहे. योग्य जागा शोधून आम्ही थोडावेळ पाठ टेकली. मी, राजेश आणि शेफाली गुहेमध्ये गप्पा टाकत बसलो तर अभि आणि सुमेधा गुहेबाहेर पायऱ्याच्या बाजूला एक मस्त मोठा सपाट प्रस्तर आहे त्यावर गप्पा टाकत बसले होते. रात्री गप्पा मारता-मारता मला झोप कधी लागली ते कळले पण नाही. पहाटे-पहाटे मला जग आली तेंव्हा अभि, शुमेधा आणि राजेश जागे होते. बहुदा ते झोपलेच नव्हते. शेफाली नुकतीच उठली होती. आम्ही सर्वांनी आवरून घेतले आणि गडफेरीला निघायची तयारी केली.




गुहेच्या बरोबर समोर आहे तो 'मछिंद्र सुळका'. त्यावर चढाई करायची म्हणजे प्रस्तरारोहण करावे लागते. अर्थात अर्ध्याअधिक मातीचा घसारा आहे हे खरे. तिकडे जायचा काही प्रश्नचं नव्हता.  गोरखगडाच्या सुळक्यावर चढाई करायला मात्र पायऱ्या खोदलेल्या आहेत. गुहेबाहेर पडलो की डाव्याबाजूला निघायचे. वाट थोडी निमूळती आहे. मध्ये-मध्ये पाण्याच्या टाक्या खोदलेल्या आहेत. पुढे मात्र सपाट पायवाट आहे. पायवाट जिकडे डावीकडे वळू लागते तिकडे उजव्या हाताला एक प्रस्तर आहे. त्याच्या बरोबर समोरुन आणि पायवाटेच्या डाव्याबाजूने सुळक्यावर जायचा मार्ग आहे.
.
.
.
क्रमश: .....

Saturday 12 September 2009

भाग १ - गोरखगड ... !

'गोरखगड ... गोरक्षगड' ... 'नाइट ट्रेक' म्हणजेच रात्री चढून जाण्यासाठी हा मस्त किल्ला आहे. अगदी पौर्णिमा असलीच पाहिजे असे काही नाही पण असली तर अजुनच मज्जा. मी गोरखगडला दोनदा जाउन आलो आहे. एकदा २००५ साली तर त्या नंतर २००८ साली भर पावसात. दोन्ही वेळेला भिडू वेगवेगळे. २००५ साली रंगपंचमीच्या दिवशी आलेला शनिवार पकडून मी, सुमेधा, अभिजित, मनाली आणि राजेश असे पाचजण गोरखगड येथे गेलो होतो. तर दुसऱ्या वेळेला ऑगस्ट महिन्यात भर पावसात ऐश्वर्या, हर्षद, सचिन, अनुजा, अभि, आदित्य असे काहीजण गेलो होतो. मार्च महिन्यात जेथे सह्याद्रीचा रांगडेपणा जाणवतो, पावसाळ्यात तेथेच अप्रतिम सौंदर्य विखुरलेले असते. गोरखगड तरी त्याला अपवाद कसा असेल.



मुंबई-ठाण्याहून निघाल्यावर कल्याणमार्गे मुरबाडला पोचले की S.T. स्टैंडच्या पुढच्या हाताला लगेचच उजवी मारली की आपण सिद्धगड़ - गोरखगडच्या रस्त्याला लागतो. आमचे लक्ष्य 'गोरखगड' असल्याने आम्ही मुरबाडवरुन बस पकडून थेट गोरखगडच्या पायथ्याला म्हणजेच 'देहरी' गावात उतरलो. गावात उतरलो की रस्त्याच्या डाव्या हाताला लगेचच 'हमीद पटेल'चे घर आहे. गावात पोचायला उशीर झाला तर इकडे रहायची सोय होऊ शकते. जेवण तर इकडे अप्रतिम मिळते. गोरखगड वर चढाई करायच्या आधी आम्ही इकडे जरावेळ निवांतपणे जेवण केले आणि गप्पा मारत बसलो. गडावरील गुहेमध्ये पोचायला तास पुरतात त्यामुळे रात्री ११ नंतर चढाई सुरू करायची असे सर्वानूमते ठरले. आम्ही बसलेलो असताना बाजूला बसलेला एक मुलगा अचानक मध्येच येउन आम्हाला बोलला,"मला जरा तुमची मदत हवी आहे". पूर्ण माहिती काढल्यावर कळले की सकाळी - जण वर चढून गेले होते त्यातल्या एकाला पायाला लागल्यामुळे उतरता येत नव्हते. त्यातले जण खाली गावात मदत घेण्यासाठी संध्याकाळच्या आत उतरले आणि गावातली लोक घेउन बाकीच्या मुलांना खाली घेउन यायला पुन्हा वरती गेले होते. का कोण जाणे पण त्यातला एकजण खालीच थांबला होता. तोच हा मुलगा.



आम्ही त्याला म्हटले, 'तू झोप आता आरामात. गावातली लोक गेली आहेत ना. आणतील त्याला बरोबर.' आम्ही बरोबर ११:३०ला निघालो. गडाच्या पायथ्याकडे जाण्यासाठी डांबरी रस्त्यावरुन पुन्हा थोडं मागच्या बाजूला चालू लागायचे. लगेचच म्हणजे अवघ्या ५० मीटर मध्ये डाव्या हाताला एक देउळ दिसू लागते. ह्या देवळामागुनच गडाकडे जाण्याचा रस्ता आहे. देवळामागून पायवाट हळू-हळू वर चढायला लागते. दिसायला अनेक असल्या तरी वर जाणारी वाट एकच आहे. त्यामुळे निश्चिंत होउन चढाई करावी. 'ही' वाट घेऊ की 'ती' ... असा प्रश्न पडायची गरज अजून तरी नाही. आमच्यात राजेश आधी येथे येउन गेला होता त्यामुळे तो सर्वात पुढे होता. मध्ये सुमेधा, अभिजित आणि शेफाली तर नेहमीच्या शिरस्त्याप्रमाणे सर्वात मागे मी. पायवाट आता डाव्या बाजूला सरकत वर चढत होती तर उजव्या बाजूला उतार जाणवतं होता. २० मिं. मध्ये चढ संपला आणि सपाटी लागली. रात्रीच्या १२ वाजता मस्तपैकी गप्पा मारत त्या सपाटीवरुन आम्ही गडाकडे निघालो होतो.



सपाटी संपली तसा गोरखगड आमच्या डाव्या हाताला होता तर उजव्या बाजुला दुरवर अंधारात सिद्धागडाची छाया दिसत होती आणि आमच्या बरोबर समोर होता 'शिंदोळ्याचा डोंगर'. इकडे बरेच नवखे वाट चुकतात कारण ह्याठिकाणी वाट उजवीकड़े उतरून पुढे जाते आहे असे वाटते पण खरेतर वाट पटकन डावीकडे वळून गोरखगडाच्या मूळ डोंगराच्या आणि ज्या सपाटीवर आपण असतो त्या पाहिल्या टेकडीच्या मधल्या खळग्यात उतरते आणि लगेच वर चढून गोरखगडाच्या मुळ डोंगरावर चढायला लागते. अभ्याने इकडे सुद्धा सिक्स़र मारायचा चान्स सोडला नाही. बोलता-बोलता तो मागे वळणार तितक्यात पाय घसरून पडला. तिकडे पाच मीं. टाइमपास केला आणि आम्ही खऱ्या चढणीला लागलो. साधारण अर्ध्या तासाची खडी चढण पार करून आपण एका झाडापाशी पोचतो. इकडे जरा दम घेतला. आता पुढे पुन्हा सपाटी आहे. पायवाट आता उलट्या 'C' आकारात वळत गोरखगडाच्या मागच्या बाजूला जाते. आता आपण गोरखगड आणि शिंदोळ्याचा डोंगर यांच्या बरोबर मध्ये उभे असतो. इकडे एक पडके शिवमंदिर आहे. आसपास बांधकामाचे विखुरलेले अवशेष आहेत. बहुदा इकडे आधी गडाची चौकी म्हणजेच 'मेट' असावी. मंदिरापाशी पोचलो तेंव्हा साधारण वाजत आले होते. वेळेची काही घाई नव्हती त्यामुळे आम्ही सर्वच आरामात चढत होतो. ह्याठिकाणाहून सुरू होते गडावरची तिसरी आणि शेवटच्या टप्यामधली चढाई...
.
.
.
क्रमश: .....